Kraje o większej wolności religijnej cieszą się większym pokojem. Kraje o mniejszej wolności religijnej mają go mniej. Potwierdzają to liczne badania.[1] Może to wydawać się sprzeczne z intuicją. Ostatecznie, czyż wolność religijna nie powoduje większych napięć, pozwalając na istnienie większej liczby wyznań? Czyż różnice religijne nie prowadzą nieuchronnie do rozłamów społecznych? Doświadczenie mówi: "Nie."
| Temple Square is always beautiful in the springtime. Gardeners work to prepare the ground for General Conference. © 2012 Intellectual Reserve, Inc. All rights reserved. | 1 / 2 |
Kiedy myślimy o pokoju, zazwyczaj mamy na myśli region bez wojny, naród wolny od konfliktów czy miasto, w którym nie ma przemocy. Jednakże pokój to więcej niż brak konfliktu. Pokój to zwyczaj łączenia różnic, praktyka negocjowania ze stroną przeciwną w kwestiach niezgodności. Jest to kultura bezstronności. Nawet w najspokojniejszych społecznościach pojawiają się spory, ale one ich nie rozdzierają.
Weźmy pod uwagę Brazylię, kraj z najmniejszą ilości restrykcji dotyczących wolności religijnej na świecie. Choć populacja przeszła dynamiczną przemianę ze społeczeństwa rzymsko-katolickiego na społeczeństwo zróżnicowane pod względem wyznaniowym, z większą ilością praktykujących należących do kościołów protestanckich i innych, uniknęła powszechnych konfliktów o charakterze religijnym. „Wziąwszy pod uwagę poziom przemian w Brazylii — mówi naukowiec Brian Grim — warto zauważyć, że […] nie odnotowano przypadków wrogości z powodu zmiany wyznania czy głoszenia innych nauk."[2] Choć sytuacja daleka jest od doskonałej, dialog pomiędzy różnymi społecznościami religijnymi zapobiegł napięciom.
Na pokój składa się wiele czynników: historia narodu, struktura rządu, sytuacja ekonomiczna oraz stopień zaangażowania politycznego. Kluczowa jest też wolność religijna. Kraje, które chronią różnorodność religijną, doświadczają mniejszej liczby konfliktów zbrojnych, cieszą się większą swobodą obywatelską i polityczną, większą wolnością prasy oraz wolnością ekonomiczną, lepszym stanem zdrowia, wyższym stopniem dochodów, lepszą edukacją oraz wyższym ogólnym rozwojem społecznym.[3]
Wydawać by się mogło, że światem kierują potężne, bezduszne siły. Rynki finansowe, sojusze militarne, organizacje międzynarodowe i elity rządzące odgrywają ważną rolę w kształtowaniu społeczeństwa. Lecz jeśli przyjrzymy się uważniej, dostrzeżemy rolę, jaką odgrywa subtelna tektonika osobistego sumienia — szukanie sensu życia, motywacja do osiągania celu, wyrażanie własnych przekonań, kształtowanie się tożsamości wierzących oraz prawo do zmiany wyznania. Kluczowym pytaniem w kwestii pokoju jest to, czy możemy zaufać sobie nawzajem pod względem szacunku dla różnych duchowych ścieżek. Czy darzymy się wzajemnym szacunkiem?
Profesor Nilay Saiya wyjaśnia, dlaczego jest to ważne: „Wolność religijna sprzyja pokojowym formom aktywności religijnej poprzez tworzenie przestrzeni dla grup religijnych, które mogą praktykować swoją wiarę w sposób swobodny, wnosić do dyskusji publicznej idee oparte na religii, mieć pozytywny wpływ na społeczeństwo oraz angażować się w debatę społeczną poprzez otwarte kanały dyskusyjne, pozwalając tym samym na przedstawienie różnych punktów widzenia oraz z definicji pozbawiając ekstremistów możliwości zwycięstwa w bitwie o serca i umysły.”[4]
Kiedy ludziom odbiera się te dźwignie życia społecznego, czują, że nie mają wpływu na swoje społeczności lokalne, a niektórzy podejmują nawet radykalne kroki. Profesor Saiya dodaje, że jest to jeden z powodów, dla których „kraje cieszące się wolnością religijną są dużo mniej podatne na przemoc religijną i nie zachęcają do niej.”[5]
Podsumowując, wolność religijna nie polega na eliminacji rywali i wymuszaniu na obywatelach postawy zgody w stosunku do poglądów większości. Odwrotnie, wolność religijna to osiąganie pokoju pośród różnorodności i redukowanie lęków, tak aby każdy mógł mieć pewność, że zajmuje zagwarantowane prawem miejsce w swoim społeczeństwie.
________________________________________
[1] Zob. Brian J. Grim i Roger Finke, The Price of Freedom Denied (2011); „Five Key Questions Answered on the Link Between Peace and Religion”, Institute for Economics and Peace in conjunction with the Religious Freedom and Business Foundation, str. 17–18; Nilay Saiya, “Does Religious Liberty Encourage or Curb Faith-Based Terrorism?” Religious Freedom Institute, 12 lipca 2016.
[2] Brian Grim, „Brazil: A Lesson in the Peaceful Navigation of Religious Change”, Religious Freedom Project, Berkley Center for Religion, Peace & World Affairs, Georgetown University, 1 czerwca 2015.
[3] Brian J. Grim and Roger Finke, The Price of Freedom Denied (2011), str. 206.
[4] Nilay Saiya, „Does Religious Liberty Encourage or Curb Faith-Based Terrorism?”, Religious Freedom Institute, 12 lipca 2016.
[5] Nilay Saiya, „The Religious Freedom Peace”, The International Journal of Human Rights, 9 czerwca 2015.